مسجد قرطبه
مسجد قرطبه از عظيم‌ترين و باشكوه‌ترين مساجد اسپانياست. از لحاظ تزئينات بى‌‌نظير و هنر معمارى به كار رفته در آن تحفه‌اى بى‌‌همتا به شمار مى‌آيد. اين مسجد در بخش جنوب غربى شهر قرطبه (كوردوبا) و در نزديكى رودخانه قرار دارد.
|
کشور |
اسپانیا |
|
شهر |
جنوب غربى شهر قرطبه (كوردوبا) |
| |
| مشاهده در نقشه | |
بناى مسجد
بناى مسجد به سال ۹۲ هجرى بازمى‌گردد؛ یعنى زمانى که در آن بنى‌‌امیه شهر قرطبه را به عنوان پایگاه خلافت خود در آن سرزمین قرار دادند. در آن دوره مسلمانان در کلیساى اعظم قرطبه با مسیحیان آن شهر شراکت کردند. آنان در قسمت خود مسجدى ساختند و بخش دیگر براى رومیان باقى ماند. هنگامى که تعداد مسلمانان و سپاهیانشان فزونى یافت عبدالرحمن بن معاویه بخش کلیساى متعلق به رومیان را از آنان خریدارى کرد و در مقابل مقرر شد تا به بازسازى بخشهاى ویران شده‌ى کلیساهاى آنان در هنگام فتوحات بپردازد.
در سال ۱۷۰ هجرى عبدالرحمن الداخل دستور بازسازى مسجد جامع را طبق تأسیسات و شکلى جدید داد؛ که پس از آن مساحت مسجد به ۴۸۷۵ مترمربع بالغ گردید. این مسجد در قدیم «مسجد جامع الحضرة» (به معناى «مسجد جامع خلیفه») نام داشت. اما امروزه و پس از آن که اسپانیایى‌‌ها آن را به یک کلیساى جامع مسیحى تبدیل کرده‌اند، مسجد «کاتدرال» (کلیساى جامع) نام گرفت.
توسعه و بازسازى
بازسازى و تعدیلات انجام یافته در این مسجد مراحل متعددى داشته است؛ از جمله: در سال ۱۳۹ هجرى امیر هشام بن عبدالرحمن آن را تجدیدبنا نمود.
در سال ۱۷۶ هجرى امیر عبدالرحمن بن الحاکم گنبد آن را که جد وى عبدالرحمن بن معاویه ساخته بود بازسازى کرد. امیر محمد بن عبدالرحمن نیز مسجد را در سال ۲۰۷ هجرى بازسازى نمود.
در سال ۳۴۰ هجرى امیر عبدالرحمن الناصر (المستنصر بالله) دستور داد تا گلدسته‌ى قدیمى آن را تخریب و به جاى آن گلدسته‌ى جدید و خوش ساخت و زیبایى بنا نمایند. همچنان که دستور داد منبرى بدیع و نیز سه کوشک در آن بسازند، که این سه کوشک عبارتند از از: کوشک «دارالصدقة»، کوشک «الوعاظ» و کوشک «البائسین». او همچنان در امتداد مسجد پیاده‌‌رویى ساخت تا گردشگاهى براى اهالى قرطبه باشد، که این پیادهرو «پیادهرو المستنصرى» نام دارد.
در سال ۳۵۵ هجرى امیر هشام بن الحکم (المؤید بالله) نیز به مسجد اهتمام ورزید و آن را بازسازى نمود.
در نتیجه‌‌ى نبرد پیش آمده میان المهدى و سلیمان بن الحکم که در سال ۴۰۰ هجرى رخ داد و بر اثر آن اهالى قرطبه شهر را ترک گفتند مسجد مورد تاراج قرار گرفت. همچنان که در سال ۶۳۳ هجرى (۱۲۳۶ میلادى) کشیش‌‌هاى قرطبه مساجد و کاخ‌‌هاى این شهر را در هم کوبیدند و مسجد را نیز تخریب نمودند؛ که مدتى بعد خود آن را تجدیدبنا و بازسازى کردند.
جزئیات بنا
مسجد قرطبه مستطیل شکل است و صحن وسیعى دارد. این مسجد داراى رواق‌‌هاى متعددى است؛ که بزرگترین آنها رواق میانى یعنى رواقى است که به محراب مسجد منتهى مى‌گردد. از جمله بخشهاى متمایز مسجد محراب بدیع و خوش ساخت آن است. بالاى این محراب هفت طاق قرار دارند که بر ستون‌هایى استوار گشته‌اند. در این محراب همچنین یک منبر نفیس ساخته شده از بهترین چوب ساج قرار دارد. گلدسته‌ى این مسجد (که به «گلدسته‌ى عبدالرحمن الناصر» معروف است) مناره‌اى بدیع و درخشان است که دو پلکان و در مجموع ۱۰۷ پله دارد.
بالاى این گلدسته سه چترى قرار دارد که دو عدد از آنها طلایى و سومى نقره‌اى است. اسپانیایى‌‌ها این گلدسته را به برجى براى ناقوس‌هاى کلیسا تبدیل کرده‌اند. طول دریچه‌ى مسین گلدسته و ارتفاع آن ۲۰ متر است. نماى ساختمان از مرمر است و تزیینات عربى برجسته‌اى بر آن وجود دارد. در زاویه‌‌ى جنوبى مسجد مناره‌ى دیگرى به شکل مربع وجود دارد که طول ضلع آن ۱۲ و ارتفاع آن ۹۳ متر است. این مناره داراى ۱۹ در است که همگى از ورقه‌‌هاى مس مقاوم ساخته شده است. گنبد مسجد قرطبه بر ۳۶۵ ستون مرمرین استوار است. چراغ‌دان‌‌هاى آن در حدود ۴۷۰۰ عدد است. مسجد داراى ۱۲۹۳ ستون بوده که هم اکنون از آن تعداد ۱۰۹۳ ستون برجاى مانده است.
منبع
المساجد فى الاسلام، طه الولى، ترجمه شده در سایت بینات